తెలుగు పదాలు పదాలలో రకాలు
తెలుగు భాషలో పదములు నాలుగు రకములు అవి:
1. తత్సమము : సంస్కృత ప్రాకృత పదము, తెలుగు ప్రత్యయములతో కూడి వ్యవహరింపబడినచో తత్సమము అంటారు. సంస్కృత ప్రాతిపదికపై తెలుగు విభక్తి ప్రత్యయమును చేర్చుట వలన తత్సమము ఏర్పడును. వీనినే ప్రకృతి అంటారు. ఉదాహరణ: బాలః - బాలురు; పుస్తకమ్ - పుస్తకము
2. తద్భవము : సంస్కృత, ప్రాకృత పదముల నుండి కొద్ది మార్పులు చెంది ఏర్పడిన పదములను తద్భవములు అంటారు. వీటినే వికృతి అంటారు. ఉదాహరణ: యజ్ఞము - జన్నము; పంక్తి - బంతి
3. దేశ్యము : తత్సమము, తత్భవములు కాక, తెలుగు దేశమున వాడుకలో ఉన్న పదములు దేశ్యములు అంటారు. ఉదాహరణ: పీట, చెట్టు
4. అన్యదేశ్యము : ఇతర భాషలకు చెందియుండి తెలుగులో వాడబడుచున్న పదములను అన్యదేశ్యములు అంటారు. ఉదాహరణ: స్టేషను, రోడ్డు మొదలైనవి.
భాషాభాగాలు
తెలుగు భాషలోని పదములను ఐదు భాగములుగా విభజించవచ్చును. అవి -
నామవాచకము : మానవుల యొక్క పేర్లు, జంతువుల యొక్క పేర్లు, ప్రదేశములు, వస్తువుల పేర్లు తెలియజేయునవి. ఉదా: రాముడు, పాఠశాల, విజయవాడ, బల్ల. ఈ నామవాచకములు మరళ నాలుగు విధములు. అవి
సంజ్ఞావాచకము: రాముడు, గోదావరి.
జాతి నామవాచకము: చెట్టు, పర్వతాలు, గోడ.
గుణ నామవాచకము: తీపి, నలుపు, తెలుపు.
క్రియా నామవాచకము: వంట, నడక, చేత.
సర్వనామము: నామవాచకమునకు బదులుగా వాడబడేది. (ఇది పాశ్చాత్యుల నిర్వచనం)
సర్వులకు (అందరికీ) వర్తించే నామము సర్వనామము.
ఉదా: నీవు, ఆమె, అతడు.
విశేషణములు: నామవాచకము, సర్వనామముల యొక్క గుణములను తెలియజేయునది.
ఉదా: పొడవైన, ఎరుపు, తీపి.
అవ్యయములు: లింగ, వచన, విభక్తుల చేత మార్పులు లేని పదములు అవ్యయములు.
ఉదా: ఆహా! ఓహో! ఔరా! అకటా!
క్రియలు: పనులను తెలిపే వానిని క్రియలు అంటారు.
ఉదా: చదువుట, తినుట, ఆడుట.
సకర్మక క్రియలు: కర్మను ఆధారముగా చేసికొనియున్న క్రియలను సకర్మక క్రియలు అంటారు. ఉదా: మధు బడికి వెళ్ళెను.
అకర్మక క్రియలు: కర్మ లేకపోయినను వాక్యము అర్థవంతమైనచో అవి అకర్మక క్రియలు. ఉదా: సోముడు పరుగెత్తెను.
సమాపక క్రియలు: పూర్తి అయిన పనిని తెలియజేయు క్రియలు సమాపక క్రియలు. ఉదా: తినెను, నడచెను.
అసమాపక క్రియలు: పూర్తికాని పనిని తెలియజేయు క్రియలు అసమపక క్రియలు. ఉదా: వ్రాసి, తిని.
పర్యాయ పదాలు
ఒకే అర్థాన్ని ఇస్తూ, అనేక పదాలు ఒక దానికి వాడటాన్ని పర్యాయ పదం. అర్థం ఒకటే, కానీ ఆ అర్థాన్నిచ్చే పదాలు మాత్రం అనేకం. ఇలాంటి వాటిని పర్యాయ పదాలు అంటారు.
తనయుడు = కొడుకు, పుత్రుడు, సుతుడు
తరువు = చెట్టు, వృక్షము, మహీరుహము
జలధి = కడలి, అర్ణవము
పర్వం = పబ్బం, పండుగ, వేడుక
శత్రువు = వైరి, రిపు, విరోధి
ఆంజనేయుడు = పవనసుతుడు, మారుతి, హనుమంతుడు
నిజము = సత్యము, నిక్కము
తల = శిరస్సు, మస్తకము, మూర్ధము
స్త్రీ = వనిత, మహిళ, పడతి
జైలు = బందీఖాన,కారాగారము
నానార్థాలు
పదం ఒకటే ఉండి అనేక అర్థాలు ఉండేదాన్ని నానార్థాలు అని అంటారు. పదం ఒకటే - అర్థాలు మాత్రం విడివిడిగా అనేకం ఉంటాయి.
క్రియ : పని, చేష్ట, శ్రాద్ధము, ప్రాయశ్చిత్తము, చికిత్స
లావు : బలము, సమర్ధత, గొప్పతనము
పృథ్వి : భూమి, విరియునది, ఇంగువచెట్టు, సముద్రతీరము
బంధం : ముడి, కలయిక, కట్టివేతకట్టివేత.
